เล็กน้อย ข้างขวาหลุดลง มาวางอยู่บนพระเพลา พระวรกายซูบผอม จนพระอัฐิ พระนหารู ปรากฎชัด ฯ ครั้นทรงศึกษาในสำนักของอาฬารดาบส และอุทกดาบสแล้ว ก็ทรงเห็นว่ามิใช่หนทางพ้นทุกข์ ก็ทรงบำเพ็ญเพียรด้วยพระองค์เอง เรียกว่า ทุกกรกิริยา โดยการทรมานตนให้ลำบาก 3 วาระ คือ:-

1.ทรงกดพระทนต์ด้วยพระทนต์ กดพระตาลุด้วยพระชิวหา ไว้ให้แน่นจนเหงื่อไหลออกทางพระกัจฉา ได้รับทุกขเวทนา เหมือนคนกำลังมากบีบศีรษะหรือคอของคน ที่มีกำลังน้อยกว่าฉะนั้น ฯ

2.ทรงผ่อนลมอัสสาสะปัสสาสะ เมื่อลมเดินไม่สะดวกทาง พระนาสิกและพระโอฐก็เกิดเสียงอู้ทางพระกรรณทั้งสองข้าง ทำให้ปวดพระเศียร เสียดในอุทรและร้อนไปทั่วพระวรกาย ฯ

3.ทรงอดอาหาร ผ่อนเสวย ลดอาหารลงทีละน้อย ในที่สุด ก็ไม่เสวย จนพระวรกายเหี่ยวแห้ง พระฉวีเศร้าหมอง พระอัฐิปรากฎทั่วพระวรกาย ฯ แม้จะทรงบำเพ็ญทุกกรกิริยา อยู่นานถึง 6 ปี แต่ก็ยังไม่บรรลุ หลังจากนั้นก็ทรงเปลี่ยนมา บำเพ็ญทางจิตปฏิบัติปานกลางไม่ตึงและหย่อนเกินไป ฯ